Ice Fog

Ο Φινλανδός Pentti Sammallahti γεννήθηκε το 1950 και είναι αυτοδίδακτος φωτογράφος. Σε ηλικία εννέα ετών επισκέφθηκε την περιβόητη έκθεση «Η Οικογένεια του Ανθρώπου» στην Αίθουσα Τέχνης του Ελσίνκι, πράγμα που καθόρισε από την νεαρή του κιόλας ηλικία την φωτογραφική πορεία του στη ζωή. Ξεκίνησε να φωτογραφίζει τον κόσμο γύρω του με μια ευαίσθητη και συνάμα ποιητική ματιά από την ηλικία των έντεκα. Το 1971 έκανε την πρώτη του ατομική έκθεση και συνέχισε σταθερά να παρουσιάζει δουλειές του αλλά και να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Τέχνης και Σχεδίου του Ελσίνκι μέχρι το 1991 όπου και έλαβε μια πολύ σημαντική 15ετή επιχορήγηση καλλιτέχνη από το Φινλανδικό κράτος. Ο Sammallahti περιγράφει τον εαυτό του ως ένα νομάδα, που απολαμβάνει τη φύση του μεγάλου βορρά, το σκοτάδι, το κρύο και τη θάλασσα. Είναι και ένας περιπλανητής μιας και έχει ταξιδέψει και φωτογραφίσει σε πάρα πολλές χώρες συμπεριλαμβανόμενης και της Ελλάδας. Διαθέτει έναν ιδανικό συνδυασμό προσωπικής τέχνης και τεχνικής. Από την μια, ανακαλύπτει με διακριτικότητα το «θαύμα» και το «όμορφο» στην καθημερινότητα των ανθρώπων αλλά και των ζώων που φωτογραφίζει. Από την άλλη, είναι χαρακτηριστικές οι εκτυπωτικές του ικανότητες οι οποίες συμβάλλουν στη δημιουργία μιας ποιητικής ατμόσφαιρας ερημίας και σιωπής. Ένας λυρικός κόσμος φτιαγμένος από ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Μεγάλη τιμή για τον Sammallahti ήταν που η φωτογραφική του δουλειά συμπεριλήφθηκε στην προσωπική συλλογή του Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν (100 αγαπημένες φωτογραφίες). Αυτή ήταν και η πρώτη έκθεση για το Ίδρυμα Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν το 2003. Τον χειμώνα του 2013 έκθεσή του παρουσιάστηκε στην Αθήνα στα πλαίσια του Athens Photo Festival. Από το 1979 ο Pentti Sammallahti έχει δημοσιεύσει δεκατρία βιβλία, έχει λάβει πολλά βραβεία και έχει καταξιωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους Σκανδιναβούς φωτογράφους.

Για τη φωτογραφία που παρουσιάζεται εδώ έχει πει: Η θερμοκρασία ήταν -20C όταν πήρα αυτή την εικόνα. Η ομίχλη που βλέπετε είναι πραγματικά ομίχλη πάγου. Πολλά μικροσκοπικά σωματίδια πάγου που αιωρούνται στον ψυχρό αέρα. Αυτό συμβαίνει όταν κάνει πολύ κρύο αλλά η θάλασσα δεν έχει παγώσει. Ήταν Φεβρουάριος του 1992 και ήμουν στα βορειοδυτικά της Ρωσίας, σε ένα νησί που ονομάζεται Solovets στη Λευκή Θάλασσα. Ταξίδευα συχνά στη Ρωσία, ειδικά μετά την glasnost όταν κατέστη δυνατόν να επισκεφθείς την ύπαιθρο. Εκείνη την εποχή, πολλοί άνθρωποι στην περιοχή της Λευκής Θάλασσας μιλούσαν την Καρελιανή διάλεκτο της Φινλανδικής γλώσσας. Έτσι ήμουν σε θέση να συνομιλήσω μαζί τους. Ήταν σαν να με πηγαίνει πίσω στην παιδική μου ηλικία, η ζωή εκεί δεν είχε αλλάξει πολύ όλα αυτά τα χρόνια. Η Φινλανδία και η Ρωσία έχουν μια περίπλοκη σχέση. Πολεμήσαμε μεταξύ μας κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και από τότε έχουν υπάρξει διάφορα είδη προβλημάτων αλλά είναι γείτονές μας και νομίζω ότι είναι καλύτερα να κρατήσουμε καλές σχέσεις. Μου αρέσει η χώρα, οι άνθρωποι, τα πάντα εκεί. Το να ταξιδεύεις γύρω από αυτά τα μέρη της Ρωσίας είναι αρκετά εύκολο, γιατί οι άνθρωποι εκεί ακολουθούν μια παλιά βυζαντινή παράδοση που λέει ότι πρέπει να είναι ευγενικοί και εξυπηρετικοί με τους ξένους. Έχω ακούσει να λέγεται ότι αυτό συμβαίνει γιατί πιστεύουν ότι ο κάθε ξένος θα μπορούσε να είναι ο επόμενος Χριστός. Είναι πολύ φτωχοί, αλλά πάντα θα βρείτε κάπου να μείνετε, ακόμη και αν το σπίτι τους είναι μικρό και γεμάτο. Πάντα θα υπάρχει χώρος για τον υπνόσακό σας. Το βράδυ, πριν από αυτή την εικόνα, έμεινα ξύπνιος μέχρι το πρωί μιλώντας, παίζοντας σκάκι και πίνοντας βότκα με έναν Φινλανδό κινηματογραφιστή. Κάποια στιγμή με πήρε ο ύπνος αλλά γρήγορα με ξύπνησε λέγοντας "Σήκω αμέσως, Pentti. Αν δεν πάρεις καλές φωτογραφίες τώρα, τότε είσαι βλάκας". Είχε δίκιο. Ειλικρινά ένιωσα σαν να μπορούσα να φωτογραφήσω τα πάντα. Πραγματικά, ο καθένας θα μπορούσε να το κάνει, οι συνθήκες ήταν τόσο τέλειες. Η ώρα ήταν περίπου εννέα το πρωί, λίγο μετά την ανατολή και αν και είχε πολύ κρύο το φως ήταν μαγευτικό. Ο άνθρωπος στην εικόνα θα μπορούσε να πηγαίνει στη δουλειά του… δεν ξέρω… Είχε μαζί τον σκύλο του που έτρεχε μπρος-πίσω, αλλά πάντα τον περίμενε μπροστά. Μπορεί ο σκύλος να είναι μικρός, αλλά αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό στην εικόνα. Νιώθω ότι δέχτηκα αυτή τη φωτογραφία και όχι ότι την πήρα. Εάν είστε στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή τότε το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να πατήσετε ένα κουμπί. Αυτό όμως, όντας φωτογράφος, δεν σημαίνει κιόλας ότι το κληρονομείς. Ένα άλλο βράδυ καθόμασταν με αυτόν τον φίλο σε κάποια σκαλιά. Πίναμε βότκα και συζητούσαμε σχετικά με την κατάσταση στη Ρωσία και για το πόσο λυπημένοι είμαστε. Αισθανόμαστε σαν τα πάντα να είχαν καταρρεύσει. Σχεδόν κλαίγαμε για το πόσο πικρά φαίνονταν όλα. Τότε κοιτάξαμε γύρω και είδαμε μια ομάδα σκύλων να τρέχουν τριγύρω και να διασκεδάζουν. Ο φίλος μου είπε: "Pentti μην ανησυχείς, αυτή η χώρα είναι ένας παράδεισος για τα σκυλιά." Σκέφτηκα: "Αυτή την άποψη θα υιοθετήσω όταν φωτογραφίζω εδώ." Έτσι, όταν έβαλα  κάτω όλες τις λήψεις μου από το «Russian Way landscape series» επέλεξα μόνο αυτές που είχαν σκυλιά και δρόμο. Όταν φωτογραφίζω σκυλιά, έχω πάντα κάτι να τους ταΐσω, κάποιο λουκάνικο ή σαρδέλες. Είναι εύκολο να τα προσεγγίσεις. Δώσε τους κάτι δύο φορές και θα είναι φίλοι σου για μια ζωή.

Εισαγωγικό κείμενο, μετάφραση-προσαρμογή: Δημήτρης Τσεβάς

Από την συνέντευξη του φωτογράφου στην Karin Andreasson το 2014.